Danska je demokratska zemlja koja je do ovakvog stanja u društvu došla ne revolucijama i prevratima, već uz pomoć dekreta odozgo. Vidjevši dovoljno krvavih užasa britanske, francuske i, dijelom, holandske revolucije, koje su uzdigle liberalne vrijednosti nove društvene klase - buržoazije, do zastave, danska vladajuća elita je predvodila od strane monarha, odlučili da ne trče užasnuto od lokomotive kada je zakucala na šine, već da sami upravljaju dajući svom narodu parlament, izbore i liberalne slobode. Ovdje se, međutim, iz ovoga predsjednik nije pojavio u Danskoj.
Ustavna monarhija
Ako pokušavate da saznate ko je trenutni predsednik Danske, odmah dajte otkaz. Danska je zemlja ustavne monarhije, što znači da je šef države ovdje monarh, a ovdje ne može biti predsjednika.
Međutim, zapravo, kao iu svim državama u kojima postoji ustavna monarhija, uloga kralja(kraljica) više se svodi na predstavnika i ulogu svojevrsnog istorijskog talismana. Danska je jedna od njih.
Ova skandinavska zemlja pravno je prestala da bude apsolutna monarhija tokom vladavine kralja Fridrika VII, koji je izdao dekret o stvaranju prvog danskog ustava i parlamenta (Folketing).
Međutim, formalno, funkcije premijera (prvog zamjenika kralja) obavljale su se i prije uvođenja parlamentarizma, gotovo od srednjeg vijeka. Zvali su se različito: od velikog kancelara, premijera do predsjedavajućeg tajnog vijeća. Ali nikada nije bilo mjesto predsjednika Danske.
Ministar države
Tako se (na danskom - stasminister) u Danskoj zove pozicija koja se u inostranstvu obično povezuje sa premijerom. Međutim, ranije su je nazivali i premijerkom i predsjedavajućim Vladinog vijeća.
Je li Danska kralj ili predsjednik?
Ako imate ovo pitanje, opet, nemojte tražiti odgovor na njega. Jer u Danskoj nema kralja ni predsjednika. O predsjedniku Danske već smo saznali sve, a umjesto kralja, od 1975. godine zemljom upravlja (koliko ustav dozvoljava) kraljica Margrethe II (na slici gore), uz pomoć njenog premijera, naravno. Sada je to Lars Rasmussen (fotografija ispod).
Svi premijeri Danske
Ime | Vrijeme u uredu | Party | Monarch |
August Adam Wilhelm | 1849-1852 | Nepovezano | Frederik VII |
Christian Albrecht Blume | 1852-53, 1864-65 | Heire | Frederik VII, Kristijan IX |
Anders Sande Oersted | 1853-54 | Heire | Frederik VII |
Peter Georg Bang | 1854-56 | Heire | Frederik VII |
Karl Christopher Georg Andrae | 1856-57 | Nepovezano | Frederik VII |
Karl Christian Hall | 1857-59, 1860-63 | Nacionalno-liberalna partija | Frederik VII |
Karl Eduard Rothwitt | 1859-60 | Društvo prijatelja seljaka | Frederik VII |
Karl Bror | 1860 | Heire | Frederik VII |
Ditlev Gotland Morland | 1863-64 | Nacionalno-liberalna partija | Christian IX |
Christian Emil | 1865-70 | Nacionalni zemljoposjednici | Christian IX |
Ludwig Henrik Karl Hermann | 1870-74 | Center Party | Christian IX |
Kristen Andreas Fonnesbeck | 1874-75 | Nacionalni zemljoposjednici | Christian IX |
Jakob Brenum Scavenius Estrup | 1875-94 | Nacionalni zemljoposjednici, nasljednik | Christian IX |
Kjell Tor Tage Otto | 1894-97 | Heire | Christian IX |
Hugo Egmont haringa | 1897-1900 | Heire | Christian IX |
Hannibal Sechested | 1900-01 | Heire | Christian IX |
Johan Henrik Deuntser | 1901-05 | Reformist Venstre | Christian IX |
Jens Christian Christensen | 1905-08 | Reformist Venstre | Christian IX, Fridrik VIII |
Niels Thomasius Neergaard | 1908-09, 1920-24 | Venstre | Frederik VIII, Christian X |
Johan Ludwig Carl Christian Tido | 1909 | Reformist Venstre | Frederik VIII |
Karl Theodor Sahle | 1909-10, 1913-20 | Danska socijalno-liberalna stranka | Frederik VIII, Christian X |
Klaus Berntsen | 1910-13 | Venstre | Frederik VIII, Christian X |
Karl Julius Otto Liebe | 1920 | Nepovezano | Christian X |
Michael Petersen Friis | 1920 | Nepovezano | Christian X |
Thorwald August Marinus Stauning | 1924-26, 1929-42 | Socijaldemokrati | Christian X |
Thomas Madsen-Mugdal | 1926-29 | Danska liberalna stranka | Christian X |
Wilhelm Buehl | 1942, 1945 | Socijaldemokrati | Christian X |
Eric Scavenius | 1942-43 | Nepovezano | Christian X |
Knut Christensen | 1945-47 | Venstre | Christian X, Frederick IX |
Hans Christian Hettoft Hansen | 1947-50, 1953-55 | Socijaldemokrati | Frederick IX |
Erik Eriksen | 1950-53 | Venstre | Frederick IX |
Hans Hansen | 1955-60 | Socijaldemokrati | Frederick IX |
Olfert Kampmann | 1960-62 | Socijaldemokrati | Frederick IX |
Jens Otto Krag | 1962-68, 1971-72 | Socijaldemokrati | Frederik IX, Margreta II |
Hilmore Tormod Ingolf Baunsgaard | 1968-71 | Danska socijalno-liberalna stranka | Frederick IX |
Anker Henrik Jørgensen | 1972-73, 1975-82 | Socijaldemokrati | Margrethe II |
Pole Hartling | 1973-75 | Venstre | Margrethe II |
Poul Schlueter | 1982-93 | Konzervativna narodna stranka | Margrethe II |
Poul Rasmussen | 1993-2001 | Socijaldemokrati | Margrethe II |
Anders Rasmussen | 2001-09 | Venstre | Margrethe II |
Lars Rasmussen | 2009-11, od 2015. | Venstre | Margrethe II |
Helle Thorning-Schmidt | 2011-15 | Socijaldemokrati | Margrethe II |
Jedina ženakao danska premijerka - Helle Thorning-Schmidt.
Sistem predstavničke moći u Danskoj
Narod bira parlament (Folketing). Monarh bira najutjecajniju i najprofesionalniju osobu iz Folketinga i imenuje ga za državnog ministra (premijera). Po pravilu, to je predstavnik većinske stranke u parlamentu. Premijer formira vladu i odobrava njen sastav od monarha. Premijer, koji je odgovoran monarhu, ima pravo da podnese ostavku, da se zalaže za promene u vladi, a takođe i da zahteva raspuštanje parlamenta. Možda će nekome izgledati čudno, ali takav sistem izgleda dobro funkcionira, s obzirom na to da društveni i ekonomski život Danske teče glatko.
Zato ne tražite predsjednika u glavnom gradu Danske, Kopenhagenu. Dobro im ide i bez toga.